Trời sinh bạn thuộc nhóm khí chất nào?

Mỗi lần có dịp tụ tập với bạn bè, trong công ty hay bạn bè ngoài xã hội, bất kể bạn mới hay cũ, câu chuyện khiến tôi thấy rất thú vị thường là về bốn loại khí chất của con người. Tôi thường hỏi các bạn một số câu hỏi về hành vi, tính cách và xét xem họ thuộc tuýp người nào trong cả bốn loại?

Đa số mọi người hầu như chưa bao giờ nghe qua bốn loại khí chất này. Một số bạn khác thì cũng biết ngờ ngợ thôi, một hồi rồi cũng bảo tôi giải thích cho họ cái đó là gì?

Lần đầu tiên tôi biết về bốn khí chất này là thông qua tập sách The Temperament God Gave Your Spouse (Khí chất Trời ban cho người bạn đời của bạn). Sau đó tôi biết được nó là một phiên bản mở rộng của tập sách gốc The Temperament God Gave You (Khí chất Trời ban cho bạn). Về sau, tôi bắt đầu theo dõi và tiếp cận giáo dục thông qua hệ quy ước này nhờ vào những bài giảng của Alexandre Havard, người sáng lập Harvard Virtuous Leadership Institute. Ông đã có nhiều năm trời nghiên cứu để hướng dẫn cho rất nhiều nhà lãnh đạo khắp các nơi trên thế giới dựa trên hệ quy ước Bốn khí chất này.

Điều gây ấn tượng khiến tôi khi đề cao hệ quy ước 4 khí chất này cũng như áp dụng nó cho chính bản thân mình là vì bốn loại khí chất đã được chứng thực qua các phân tích của những nhà thần học và các vị linh hướng thời trung cổ. Lý thuyết này đã tồn tại qua nhiều thế kỷ mà vẫn giữ được tính nguyên thủy của mình, không có phản biện hay phản bác.

Khí chất là gì? Từ đâu mà đến?

Thuyết về khí chất có trước khi Công giáo ra đời; thời Hippocrates (c.640-c. 370 trước Công nguyên). Thuyết này mô tả bốn khí chất, sự hài hước, như là các loại tính cách. Sau đó, người ta tin rằng các loại tính cách này thật sự có liên quan đến đến nhịp độ tuần hoàn chất lỏng (chiếm ưu thế) trong cơ thể.

Trên thực tế, có bốn loại khí chất liên tục được đề xuất nghiên cứu vào giai đoạn khoản 300 năm trước công nguyên, là khí chất nóng (Choleric), khí chất ưu tư (Melancholic), Khí chất linh hoạt (Sanguine) và Khí chất trầm tĩnh (Phlegmatic).

Bốn khí chất có thể hiểu một cách phóng đại như sau. Có bốn người nhìn thấy một ngôi sao rơi xuống. Những Sanguine (khí chất linh hoạt) kể về nó một cách sinh động với tất cả mọi người. Còn Choleric (khí chất nóng) sẽ muốn gom hẳn một đoàn thám hiểm để đi tìm và phân tích nó ngay; Melancholic (khí chất ưu tư) sẽ suy nghĩ sâu sắc về ý nghĩa của nó và chìm đắm trong cảm nhận của mình về sự kiện đó. Cuối cùng là Phlegmatic (khí chất điểm tĩnh), cô ta sẽ chẳng quan tâm làm gì, vì 'gì cũng được' là bản chất vốn có của cô ta.

Ngày nay, thuyết này được đón nhận và thiên về thực nghiệm trong tâm lý học hơn là về sinh lý. Và một số nhà thần học tâm linh nổi bật, như Fr. Jordan Aumann, chỉ ra rằng các nghiên cứu về thực nghiệm giúp ta rất nhiều để thấm nhuần cái hành trình đẹp đẽ đầy bí ẩn – đó chính là khi tâm hồn con người được nâng tầm thánh thiêng.

Khí chất không phải là đại diện cho tính cách nhưng là một phần không thể tách rời của nó. Fr. Aumann giải thích trong quyển Spiritual Theology (Thần học tâm linh) rằng “những khí chất chính là xu hướng phản ứng tâm lý của một cá nhân” trước các vấn đề.

Về cơ bản, thuyết này đi sâu hơn về cách con người ta thể hiện thái độ, hành động tự nhiên được bộc lộ, tùy vào những hoàn cảnh nào? Duy trì được bao lâu? Những đặc tính đó giống như là bức tranh thể hiện các khí chất.

Bạn sẵn sàng để khám phá nét khí chất của mình chưa?

Để xem….Hầu như không có ai sở hữu duy nhát một loại khí chất. Tuy tất cả mọi người đều sẽ mang trong mình một loại khí chất mạnh nhất, nhưng nó chỉ là loại chiếm ưu thế hơn các loại còn lại mà thôi. Hầu hết nếu ai đó sở hữu hai khí chất, thì chắc chắn một trong hai sẽ đóng vai trò chi phối, nét khí chất còn lại sẽ phụ họa thêm mà thôi.

Hai loại khí chất mang tính hướng ngoại nhiều hơn là Sanguine (tính người linh hoạt) và Choleric (nóng nảy) thường sôi nổi, hướng ngoại hơn. Ngược lại, người Phlegmatic (điềm đạm) và Melancholic (ưu tư) lại có đặc điểm dè dặt và hướng nội hơn.

Cô nàng Sanguine (hoạt bát)

Người có khí chất linh hoạt thường hay hấp tấp vội vã, cả thèm chóng chán. Dễ dàng có hứng thú rồi lại mau chóng quên đi. Họ thích trải nghiệm mới và kết bạn mọi lúc mọi nơi, đặc biệt là tại các bữa tiệc.

Với tính cách hoạt bát, nhiệt tình, họ thích giao du kết bạn, nhưng các mối quan hệ thường không sâu sắc. Thích nhiều thứ nhưng lại không đủ kiên nhẫn nên chín nghề đều biết nhưng không “chín” nghề nào. Một điểm mạnh trong đời sống tâm linh của người sở hữu khí chất này là họ dễ dàng tiếp nhận cái mới hơn các khí chất còn lại. Trong mắt mọi người, họ là người sống hòa đồng vui vẻ dễ nói chuyện. Tuy nhiên, cũng chính điều này là con dao hai lưỡi khiến họ, cùng với sự bốc đồng vốn có, dễ rơi vào cái bẫy sai lầm là họ có xu hướng đi ngược lại với sự trong sáng và ôn hòa.

Cách cải thiện là chú tâm vào rèn luyện thật tốt để kiềm chế bản thân để trở thành một người lành đạo tài năng, một bậc thầy truyền lửa cho người khác.

Nếu bạn có đọc trong tập sách Kinh Thánh, thì Peter là người mang nét khí chất linh hoạt này (Sanguine). Ông thoải mái, dễ gần, hành xử hấp tấp. Ông thẳng tay thả lưới, dựng lều hoặc chém đứt tai một người mà chẳng cần đắn đo suy nghĩ. Trước khi được biến đổi, trong Cuộc Khổ Nạn của Chúa Jesus, thầy mình, Peter bộc lộ sự thay lòng đổi dạ khi được hỏi rằng ông có phải là môn đệ của Jesus không? Ông thẳng thừng chối bỏ: Tôi không phải. Tuy nhiên, ông cũng lại là người sẵn sàng đi theo Jesus, ngay cả khi ông không hiểu gì cả. Khi đó ông nói: Bỏ Thầy con biết theo ai?”

Cô nàng Choleric (nóng nảy)

Những người có khí chất nóng nady (Choleric) thường quyết đoán. Vì thế mọi hành động của họ sẽ nhanh nhạy và đầy quyết tâm. Đây là phẩm chất tinh túy của một lãnh đạo: Muốn chiến thắng, tự tin và nhanh gọn.

Người có khí chất này có khuynh hướng đặt ra mục tiêu và nỗ lực hết mình để hoàn thành nó. Họ luôn cố lôi cuốn người khác theo cách suy nghĩ của họ. Tuy nhiên vì tính cầu toàn quá cao nên họ không dễ tin tưởng để giao phó việc cho ai cả mà thường sẽ đơn độc xông pha để mang lại một kết quả hài lòng.

Họ có tính tự kiêu vì thế các mối quan hệ sẽ bị hảnh hưởng ít nhiều vì họ có thể khá vô cảm, khó mà xây dựng một mối quan hệ ấm áp, thân mật và lãng mạn. Tuy nhiên, với tinh thần lãnh đạo cứng rắn, có tầm nhìn rộng và sức bền bỉ đáng ngưỡng mộ, họ sẽ trở thành những quân nhân đứng đầu trren mọi chiến trường. Họ có thể là những con người vĩ đại nhất, ví dụ như Ignatius Loyola, luôn sốt sắn và không biết mệt mỏi là gì. Họ luôn toát lên một tầm ảnh hưởng lớn lao ở tất cả các cộng đồng họ thuộc về.

Cô nàng Melancholic (ưu tư)

Người có khí chất ưu tư (Melancholic), theo Fr. Aumann thì thường phản ứng chậm rãi, nhưng chậm ở đây là chậm mà chắc”.  Họ thích đơn độc một mình, suy tư về cuộc sống, về quá khứ. Đôi lúc vì thế họ trở nên tiêu cực và nghi ngờ tất cả, khó sống vui vẻ được. Vì thế khi gặp khó khăn, họ thường không nghĩ sâu rộng được.

Melancholic thường nhìn thấy các mặt tiêu cực của cuộc sống, hơn là những điều tốt đẹp và tích cực. Họ thường là những người rất có năng khiếu trong lĩnh vực nghệ thuật, văn học, âm nhạc, y tế, thành chất, vâng vâng. Họ mong muốn tạo ra sự khác biệt bền vững trong nội tại của bản thân. Cũng chính điều này khiến họ dễ bị tổn thương, trầm cảm, nguồn cơn từ sự bất mãn, sự thất vọng nội tâm, hoặc từ lời nói nặng nhẹ của người khác. Nói tóm lại, họ để tâm từng sự kiện xảy ra trong cuộc đời... đôi khi để tâm quá nhiều và tự khiến bản thân cảm thấy buồn rầu, vô dụng, hoặc vô vọng.

Nếu như người có khí chất nóng nảy (Choleric) luôn lên cót sẵn sàng đương đầu với mọi thử thách, thì một Melancholic có xu hướng chùng xuống, phản ứng chậm và bi quan, suy diễn về các khả năng xấu sẽ xảy ra. Họ rất tỉ mỉ thận trọng, để tâm nhiều đến quá nhiều chi tiết, vì thế, trong đời sống tâm linh, điều này có thể gây nguy hiểm và bất lợi cho họ.

Tuy nhiên, người có khí chất ưu tư sẽ thường kiên trì, dễ dàng trải lòng và kết nối hơn so với 3 loại còn lại. Trong đời sống tâm linh, nhờ những suy nghĩ lắng đọng sâu thẳm bên trong một Melancholic, mà họ có thể kết nối với Thượng Đế theo cách tự nhiên nhất. Họ có thể trở thành một nhà huyền bí vĩ đại.

Teresa Benedicta of the Cross là một Melancholic (khí chất ưu tư) thứ thiệt. Luôn tập trung cao độ, tìm tòi kiến thức, tự chôn vùi mình trong sách vở. Bà là minh chứng của một đặc điểm tích cực rất chi là “melancholic”: bền bỉ chịu đựng. 

Những người có đức tính này có thể chịu đựng những vận xui rủi đớn đau một cách bền bỉ mà không ai biết, chẳng than thiền, cũng như Teresa Benedicta đã phải chịu nỗi nhục bị phân biệt giới tính trong những năm tháng còn đi học. Bà bị xem thường vì là một người Do Thái theo đạo Công giáo, và bị xã hội tẩy chay vì là một người Do Thái sống ở Hà Lan do Đức Quốc xã chiếm đóng. Bà chết đúng như lời bà hứa là “mang lấy Thánh giá vì người của mình".

Cô nàng Phlegmatic (điềm tĩnh)

Cuối cùng là khí chất điềm tĩnh (phlegmatic). Người có khí chất điềm tĩnh thường rất ít khi bị bồn chồn nóng nảy, hoặc nếu có thì cũng chỉ là thoáng qua mà thôi. Những người mang khí chất này có xu hướng kiên nhẫn, ngăn nắp, tính toán kĩ lưỡng và không bộc lộ nhiều cảm xúc. Họ thường có tâm thái bất biến, chậm rãi, nghiêm túc chung thủy trong các mối quan hệ. Nhưng vẻ bề ngoài của họ chỉ là lớp đất san lấp cục than nóng bên trong.

Trạng thái tính cách ổn định này chính là một điều phước lành Trời ban cho họ. Art và Laraine Bennett là tác giả của cuốn sách “The Temperament God Gave You,” (Khí chất Trời ban cho bạn) đã chỉ ra rằng những con người điềm tĩnh, với khả năng giữ bình tĩnh dưới áp lực cao sẽ thích hợp với các nghề như cứu hỏa, cảnh sát, nhà chiến lượt quân đội. Cũng chính vì vậy, họ thường không làm lãnh đạo nhưng họ sẽ là những cộng sự tuyệt vời, chăm chỉ, gắn bó.

Tuy nhiên cũng vì tính điềm tĩnh này mà có khả năng họ sẽ rơi vào trạng thái đối lập là dửng dưng trước thời cuộc. Như đã nói trên, những người có khí chất này có khả năng lười biếng và câu nói cửa miệng của họ: Sao cũng được. Nó thiếu chính kiến và ít đón nhận thử thách trong cuộc sống.

Nghề nghiệp ư? Người mang khí chất Phlegmatic sẽ nghiêng về giảng dạy và cần phải có một số động lực lớn lao để có thể làm các công việc mang tính hướng ngoại và giao tiếp bên ngoài xã hội.

Fr. Aumann nói rằng: Thomas Aquinas là một ví dụ điển hình của một Phlematic sáng suốt, chậm rãi, đầy chiến lược. Ông chính là một minh chứng rằng các Phlematic chỉ cần tận dụng các điểm mạnh của mình thì họ cũng có thể trở thành những vị thánh vĩ đại”.

Cái gì không thuộc về khí chất ?

• Khí chất không phải thứ 'đóng khung' một người

Khoa học về khí chất không mang bạn lên bàn cân để cân, đong đo đếm, càng không phân loại hay gắn nhãn, đóng khung bạn với một loại khí chất nhất định nào đó.

Khí chất khác với tính cách. Tính cách đề cập đến toàn bộ hành vi, cảm xúc và suy nghĩ của một người, còn khí chất lại hướng về sở thích và phản ứng tự nhiên của chúng ta, cách con người ta phản ứng với mọi thứ xung quanh.

Quan trọng hơn, khí chất của một con người càng chẳng liên quan đến những cảm xúc được nuôi dưỡng từ gia đình, hay tổ tiên từ thời xa xưa, lại càng không thể quy chụp nó với bất kì một trải nghiệm đau thương thời thơ ấu, hoặc những ký ức buồn bã bị kìm nén.

Khí chất con người hoàn toàn tách biệt với những trải nghiệm đời thực, hiểu đơn giản là mỗi người đã có một khí chất sẵn và được cần được rèn dũa, vậy nên mỗi người sẽ có những phản ứng riêng biệt theo cách riêng của mình.

Mẹ của tôi thường hay kể rằng cả mấy anh chị em tôi đều có những biểu hiện khí chất nhất định khi còn trong bụng mẹ và đến bây giờ khi chúng tôi lớn lên, những khí chất vẫn còn đó chả lẫn lộn vào đâu được. Vậy nên thật sự mà nói thì chúng tôi đã là những cá nhân độc đáo từ trong trứng nước rồi.

• Khí chất không phải là một cái cớ

Khí chất không phải là bia đỡ che đậy mọi tội lỗi và sai sót của chúng ta. Ví như Khi chúng ta phạm lỗi hoặc đối xử với người khác không tốt, thì đừng có mà nhún vai và nói “Tính tôi là vậy đó” và cố chấp chẳng chịu mình sai.

Chúng ta cũng không thể lạm dụng hai chữ “khí chất” để mà áp đặt, điều khiển người khác.

Mỗi khí chất đều có điểm mạnh và yếu. Điểm mạnh có thể nuôi dưỡng, điểm yếu có thể hạn chế. Tuy nhiên, khí chất cốt lõi thì không bao giờ đổi, vì nó là thứ in hằn sâu sắc trong tâm thức mỗi người.

Chỉ cần nhớ rằng tội lỗi không định nghĩa một người. Con người ai cũng sẽ phạm lỗi, nhưng đó không phải là thứ có thể định danh họ xấu hay tốt. Có câu nói này rất hay “Ghét tội lỗi nhưng yêu thương người có tội” (Hate the sin love the sinner).

Tại sao khí chất lại rất quan trọng đối với chúng ta?

Cứ cho là bạn đã hiểu rõ được mình thuộc loại khí chất nào, rồi thì sao? Chắc hẳn bạn cũng giống tôi, phải quay lại câu hỏi này “Tại sao khí chất lại rất quan trọng đối với chúng ta”?

Lý do #1: Một khi hiểu về khí chất của bản thân và người xung quanh, ta có thể kết nối với họ tốt hơn, từ đó chúng ta luyện tập được tính nhẫn nại và yêu thương đối với những người xung quanh.

Từ đó, chúng ta càng thêm hiểu đồng cảm hoàn cảnh của nhau, chia sẻ chân tình, thấu cảm đươc những nỗi thống khổ, đau đớn trong cuộc sống mà người anh, chị, em mình đang phải đối mặt.

Mẹo nhỏ tôi dành cho bạn: Hãy nuôi dưỡng kiến thức về khí chất. Hãy để những kiến ​​thức đó dạy bạn lòng trắc ẩn.

Lý do #2: Bạn biết không ? Mỗi khí chất đều là một phước lành. Thế giới này muốn vận động thì không thể thiếu bất kì một khí chất nào. Cũng giống như sự khác biệt rõ rệt giữa người nam và người nữ sẽ bổ sung cho nhau, sự tương tác và yêu thương thống nhất giữa cả bốn tính khí chính là một thứ đa nhiệm.

Tùy vào khí chất của mỗi người mà Thượng Đế ban cho, thì qua năm tháng, nó sẽ sinh ra những động cơ gây tội lỗi nhất định, hoặc trở thành bản năng lớn lao đưa ta về những bản chất tốt đẹp.

Một khi bạn biết mặt sáng và mặt tối của của một loại khí chất, bạn sẽ biết được đâu là điều mình cần phát huy và đâu là những đức tính mình cần rèn luyện để cân bằng mặt tối của khí chất bản thân hay giúp người khác cân bằng khí chất của họ. Nhất là khi họ là người thân trong gia đình hay người yêu, chồng, con… chúng ta.

Hãy luôn nhớ rằng khí chất của bạn là một món quà cho những người xung quanh, nếu bạn cho phép nó được sống dậy và tràn đầy nhiệt huyết.

Mỗi linh hồn là điều gì đó vô cùng độc đáo mà Thượng Đế tạo thành. Nó tuyệt đối không phải chỉ là một cụm từ có hơi hướng cảm xúc. Nó thật sự tồn tại các bạn ạ!

Mỗi linh hồn là một vẻ đẹp tuyệt nhiên không thể thay thế. Mỗi người sinh ra đều là để ráp vào khoản trống chỉ dành riêng cho người đó, vắng người đó thì chẳng ai có thể lấp đầy.

Đâu là khí chất của bạn? Hãy làm trắc nghiệm xem nhé !

Hãy làm bài trắc nghiệm để biết được khí chất của bạn là gì. (Chúng tôi sẽ update phiên bản tiếng Việt trong thời gian sớm nhất)